Budżet partycypacyjny inaczej budżet obywatelski jest demokratycznym procesem dyskusji i podejmowania decyzji przez mieszkańców gminy o tym, w jaki sposób wydawać część środków z jej budżetu.
Taki budżet w pełni został wdrożony po raz pierwszy w Brazylii w mieście Porte Alegre w 1989r. Badano wpływ wdrożenia takiego budżetu na wydatki i alokację środków. W oparciu o częściowe dane wyciągnięto wnioski, że środki wydawane w takiej formie były kierowane lepiej do wcześniej niedofinansowanych miejsc i obszarów.
Fundusz w Gminie Kartuzy
Fundusz sołecki jest formą budżetu partycypacyjnego, które w obecnej formie w Polsce działa od 2014r. Na podstawie ustawy o Funduszu Sołeckim gminy mogą otrzymać częściowy zwrot z budżetu Państwa. Obecnie w Gminie Kartuzy funkcjonuje jedynie Fundusz sołecki tylko w sołectwach. W mieście nie istnieje obecnie, żadna forma budżetu obywatelskiego. Środki w ramach funduszu sołeckiego pokrywają się jedynie z wysokością zwrotu jaką gmina może uzyskać z budżetu państwa.
Jak powinien działać budżet partycypacyjny?
Budżet partycypacyjny w swoim założeniu ma dzielić środki publiczne w sposób uczciwy zgodnie z rzeczywistymi potrzebami mieszkańców przy jednoczesnym wybieraniu przez nich samych celów wydatkowania tych środków.
Budżet gminy Kartuzy na rok 2024 po stronie wydatków to 260 mln zł, w tym zadania inwestycyjne ponad 53 mln zł. Wariant idealny to taki w którym 100% zadań inwestycyjnych wychodzi od potrzeb mieszkańców, a urząd gminy jest realizatorem woli swoich obywateli.
Mamy w gminie 32 662 mieszkańców. Zatem kwota do podziału zadań inwestycyjnych dla każdego mieszkańca to 1 642,88 zł.
Podział budżetu na sołectwa i miasto
Sołectwo | Ilość mieszkańców | Przewidywany budżet |
Bącz | 281 | 461 649,28 |
Borowo | 879 | 1 444 091,52 |
Brodnica Dolna | 199 | 326 933,12 |
Brodnica Górna | 1434 | 2 355 889,92 |
Dzierżążno | 1665 | 2 735 395,20 |
Głusino | 225 | 369 648,00 |
Grzybno | 1390 | 2 283 603,20 |
Kaliska | 279 | 458 363,52 |
Kiełpino | 4340 | 7 130 099,20 |
Kolonia | 813 | 1 335 661,44 |
Kosy | 173 | 284 218,24 |
Łapalice | 1265 | 2 078 243,20 |
Mezowo | 844 | 1 386 590,72 |
Mirachowo | 924 | 1 518 021,12 |
Nowa Huta | 292 | 479 720,96 |
Pomieczyńska Huta | 284 | 466 577,92 |
Prokowo | 1487 | 2 442 962,56 |
Ręboszewo | 298 | 489 578,24 |
Sianowo | 393 | 645 651,84 |
Sianowska Huta | 249 | 409 077,12 |
Sitno | 345 | 566 793,60 |
Smętowo Chmieleńskie | 285 | 468 220,80 |
Staniszewo | 1006 | 1 652 737,28 |
Stara Huta | 301 | 494 506,88 |
Zdecydowanie największa część bo 21 375 511,68 przypadłaby dla miasta Kartuzy, ale należałoby to podzielić również na osiedla.
Tu użyto bardzo prostego przelicznika według ilości mieszkańców. W wariancie rzeczywistym należałoby użyć jeszcze innych wskaźników, aby maksymalnie spełnić oczekiwania wszystkich mieszkańców gminy Kartuzy. Oczywiście to jest uśrednienie, bo wpływają na to duże inwestycje gminne takie jak dofinansowanie do obwodnicy Kartuz czy rozbudowę szkoły. Jednak pokazuje pewną skalę, gdzie obecnie w ramach Funduszy sołeckich w zależności od sołectwa jest to kwota maksymalnie do ok. 60 tyś. zł dla dużych sołectw.
Dane Raportu o stanie Gminy 2022.